مهدی جلیلیان، فعال رسانهای استان کرمانشاه در یادداشتی نوشت: منطقه هرسم در بخش حمیل شهرستان اسلامآباد غرب در استان کرمانشاه، در دامنه کوه و در دل طبیعتی کوهستانی و چشمنواز قرار گرفته است. این منطقه که بسیاری آن را با نام روستاهای سراب و قلعه هرسم میشناسند، حدود ۳۵ کیلومتر با شهر اسلامآباد غرب و نزدیک به ۹۰ کیلومتر با مرکز استان فاصله دارد و در ارتفاعی حدود ۱۳۲۰ متری از سطح دریا واقع شده است. آبوهوای آن معتدلِ متمایل به خشک و کوهپایهای است و از شمالشرقی و شرق به کوه محدود میشود. همین موقعیت جغرافیایی باعث شده چشماندازهایی وسیع از کوهستان، دشت و باغهای سرسبز در مقابل دیدگان هر مسافر قرار گیرد و زمینه شکلگیری یک مقصد جدی برای طبیعتگردان فراهم شود.
مهمترین عنصر طبیعی و هویتبخش روستای هرسم، سراب پرآب و زلال آن است که در دل روستا میجوشد و همچون شریان اصلی، حیات کشاورزی و باغی منطقه را تغذیه میکند. نهرهایی که از این سراب منشعب میشوند، از میان کوچهها، مزارع و باغها عبور کرده و فضایی بسیار دلانگیز برای استراحت، پیادهروی، عکاسی و گذراندن اوقات فراغت به وجود آوردهاند. اطراف روستا و دامنههای کوهستانی آن، پوشیده از درختان بلوط، ارجن، کیکم و بوتهها و گیاهان دارویی متنوعی مانند آویشن، گل گاوزبان، گون و… است. در بهار و اوایل تابستان، این دامنهها به چمنزارهایی پرگل تبدیل میشوند که ترکیب عطر خاک خیس، آب جاری و هوای خنک کوهستان، برای هر گردشگری خاطرهساز است و هرسم را به تفرجگاهی طبیعی در غرب کشور بدل میکند. بافت روستای سراب هرسم نیز خود بهتنهایی جاذبهای گردشگری است. خانههای روستایی با معماری ساده و روستایی، کوچههای باریک و پردرخت، حیاطهای گِلی و سنگی، دیوارهایی پوشیده از درخت انگور و نهرهایی که از کنار خانهها میگذرند، فضایی گرم و صمیمی ایجاد میکنند که برای گردشگری روستایی بسیار مناسب است.
از منظر فرهنگی و مذهبی نیز هرسم منطقهای غنی و برخوردار از پتانسیلهای مهم گردشگری است. در حدود ۱۵ کیلومتری روستا، زیارتگاه امامزاده حسن (ع) قرار دارد که بهعنوان مکانی مقدس و زیارتی مورد توجه مردم منطقه و مسافران است و محیط اطراف آن نیز سرسبز و مناسب گشتوگذار است. مردم هرسم کرد هستند و با لهجه زنگنه صحبت میکنند؛ لباسهای محلی کردی، موسیقی بومی مانند هوره، مراسم عزاداری و شادی سنتی، بازیهای محلی و آیینهای ویژه روستا و ایل، همه ظرفیتهایی هستند که اگر بهخوبی معرفی و ساماندهی شوند، میتوانند گردشگران علاقهمند به فرهنگ و مردمشناسی را به سوی خود جلب کنند. برگزاری آیینها و جشنهای محلی، پخت غذاهای سنتی، معرفی موسیقی محلی و نمایش هنرهای بومی در قالب جشنوارهها یا برنامههای کوچک برای گروههای گردشگری، از جمله اقداماتی است که میتواند بر جذابیت فرهنگی هرسم بیفزاید.
زندگی اقتصادی مردم روستا بر پایه کشاورزی و دامداری استوار است و همین امر پتانسیل دیگری برای گردشگری به نام گردشگری کشاورزی یا مزرعهگردی ایجاد میکند. کشت محصولاتی مانند گندم، جو، نخود، ذرت و چغندر، و همچنین پرورش دام و تولید فرآوردههای لبنی چون شیر، ماست، دوغ، کره و روغن حیوانی، بخشی از هویت معیشتی روستا را شکل میدهد. مسافران میتوانند در قالب برنامههای طراحی شده، از مزارع دیدن کرده، در برداشت محصولات شرکت کنند، روشهای سنتی کشت و آبیاری را ببینند، در فرآیند تولید لبنیات حضور یابند و در نهایت، از محصولات تازه و ارگانیک روستا بهعنوان سوغات بهره ببرند. ترکیب تجربه مزرعهگردی با طبیعتگردی، روستاگردی و گردشگری فرهنگی، هرسم را به بستهای کامل برای گردشگری پایدار تبدیل میکند.
هرسم جزو روستاهای هدف گردشگری استان کرمانشاه بهشمار میرود و این موضوع نشان میدهد که در سطح برنامهریزی استانی نیز به ظرفیتهای آن توجه شده است. قرار گرفتن روستا در شبکه جاذبههای گردشگری شهرستان اسلامآباد غرب، که خود دارای مکانهای طبیعی و تاریخی متعدد است، این امکان را فراهم میکند که گردشگران در قالب یک مسیر گردشگری، چند مقصد مختلف را در یک سفر تجربه کنند و هرسم یکی از نقاط کلیدی این مسیر باشد. نزدیکی نسبی روستا به جادههای اصلی و دسترسی آسفالته، جذابیت آن را برای تورهای یکروزه یا چندروزه افزایش میدهد؛ بهویژه در ایام نوروز و فصلهای خوش آبوهوا که مسافران فراوانی از استانهای همجوار به سمت کرمانشاه سفر میکنند.
در کنار این فرصتها، توسعه گردشگری در هرسم نیازمند توجه به برخی چالشها و کمبودهای زیرساختی است. ایجاد و بهبود امکانات اولیه برای گردشگران مانند سرویسهای بهداشتی مناسب، محلهای استراحت و نشستن، ساماندهی فضای اطراف سراب و نهرها، سیستم دفع زباله و حفاظت از محیطزیست، از جمله نیازهای مهم منطقه است. همچنین، ایجاد اقامتگاههای بومگردی یا خانههای روستایی تجهیز شده برای پذیرش گردشگر، میتواند زمینه ماندگاری بیشتر مسافران را فراهم کند. آموزش راهنمایان محلی، نصب تابلوهای راهنما، معرفی مسیرهای کوهپیمایی و طبیعتگردی، و ایجاد فضا برای عرضه صنایعدستی، سوغات و غذاهای محلی، از دیگر اقداماتی است که به شکوفایی پتانسیلهای گردشگری هرسم کمک میکند و در کنار آن باید بر حفظ اصالت فرهنگی و طبیعی روستا نیز تأکید شود.
در یک جمعبندی کلی میتوان گفت که روستای هرسم، با سراب پرآب و طبیعت کوهستانی، پوشش گیاهی متنوع، فرهنگ و زبان کردی، امکان تجربه زندگی روستایی و عشایری، ظرفیت زیارتی، محصولات کشاورزی و لبنی متنوع و موقعیت جغرافیایی مناسب، نمونهای برجسته از یک مقصد بالقوه گردشگری روستایی در غرب ایران است. اگر برنامهریزی اصولی، حمایت مسئولان، مشارکت فعال مردم محلی و حفاظت از محیط طبیعی و فرهنگی منطقه در کنار هم قرار گیرند، هرسم میتواند از یک روستای کمتر شناختهشده به یک مقصد شناختهشده و محبوب برای گردشگران داخلی تبدیل شود؛ مقصدی که در آن آرامش طبیعت، اصالت فرهنگ محلی و عطر نان تازه روستایی در کنار هم تجربه میشود و به توسعه اقتصادی و اجتماعی مردم منطقه نیز یاری میرساند.
انتهای پیام/
نظر شما